Hoofdstuk 1: Wat betekent agribashing?
Bashen is het gericht negatief belichten van personen, bedrijven of instanties[1]. Eigenlijk is dit hetzelfde als pesten of zwart maken. Agribashing betekent dat de landbouwsector (“agri”) wordt zwart gemaakt (bashing).² Sommige sectoren uit soms kritiek op de werkwijze van boeren. Tegenwoordig worden onze boeren ook meer en meer publiekelijk aangevallen. Agribashing is dus vooral de verbale pesterij, maar soms ook fysieke aanvallen, op boeren en hun stiel[2].
Hoofdstuk 2: Oorsprong van de term ‘agribashing’
De term agribashing verscheen voor het eerst in 2016 in een artikel op de Franse blog ‘Agriculture & Environment’[2]. Twee jaar later namen de media en politici de term ook in gebruik, tijdens discussies over de landbouw- en levensmiddelenwetgeving in het Franse parlement. Vanaf 2018 namen in Frankrijk de anti-pesticide wetten en inbraken in veehouderijen door dierenwelzijnsorganisaties toe[3]. Die (onverwachte) bezoeken aan veehouderijen dienen voornamelijk om de fokomstandigheden na te gaan en vervolgens consumenten hierover te informeren.
Daarnaast is het anti-pesticidendecreet vooral bedoeld om geen pesticiden te gebruiken in woon- of industriegebieden. Vele Franse boeren voelen zich hierdoor in diskrediet gebracht, want op die manier worden hun landbouwpraktijken bedreigd[4]. Zo doet, onder andere, de oprichting van zogenaamde pesticidevrije zones de inkomens van de boeren enorm dalen.
Nadien werd de term ook geïntroduceerd in andere Europese landen. Het succes ervan komt voornamelijk voort uit de media-aandacht, veroorzaakt door de vele boerenprotesten in Duitsland, Nederland en ook Vlaanderen.
Hoofdstuk 3: Waarom moet agribashing bestreden worden?
Als Voorzitter van de Commissie Landbouw, Visserijbeleid en Plattelandsbeleid in het Vlaams Parlement pleit Bart Dochy ervoor om agribashing beter tegen te gaan[5]. Het is namelijk een fenomeen dat de jongste jaren toegenomen is. Volgens hem wordt er wettelijk niets aan gedaan. Nochtans is de impact ervan op de landbouwsector enorm.
Ten eerste demotiveert de voortdurende kritiek de boeren enorm. Volgens een enquête hebben meer dan 30% van de Europese boeren geen zin meer om in de stiel te blijven, door agribashing[6]. Daarnaast veroorzaakt het kwaadspreken over de landbouw ook economische schade aan boeren en veehouders. Een veel voorkomend voorbeeld is de kritiek op de mega-stallen die we tegenwoordig overal zien[7]. Wat veel mensen niet weten, is dat boeren eigenlijk verplicht worden tot het hebben van grote volumes. Door verstoringen in de productieketen dalen de prijzen voor landbouwproducten namelijk steeds meer. Zo houdt een pluimveehouder slechts gemiddeld 12 eurocent over aan één dier. Waardoor een landbouwer wel moet kiezen tussen meegaan in schaalvergroting of stoppen. Tenslotte kan agribashing ook extra risico’s met zich meebrengen voor het dierenwelzijn. Zo was er enkele jaren geleden een incident in een foiegraskwekerij in Bekegem. Door het ongecontroleerd binnenvallen stierven honderden eenden door de stress[6]. Kortom, het is hoogdringend tijd dat de (Vlaamse) landbouwsector terug in positief daglicht wordt gesteld.
Hoofdstuk 5: Hoe agribashing bestrijden
Om de (Vlaamse) landbouwsector (terug) in een positief daglicht te plaatsen en agribashing te stoppen moeten er maatregelen genomen worden. Er moet een positieve communicatiecampagne komen. Daarnaast moeten de gegevens van de boeren meer bescherming krijgen. Ten slotte moet een nieuwe dierenwelzijnswet de oude vervangen, want die voldoet niet meer aan de hedendaagse noden [6]. Zo stelt Bart Dochy in zijn nota van januari 2020 (hier te downloaden).
Hoofdstuk 4: Kritiek op de term
Critici zijn van mening dat boeren een slachtofferrol innemen rond agribashing. Ze denken dat boeren op deze manier proberen te vermijden dat de regelgeving binnen de landbouwsector verandert2. Vaak wordt ook gezegd dat landbouwers de kritiek weigeren te aanvaarden. Niets is minder waar.
Eigenlijk is de problematiek veel breder: door de jaren heen is er steeds meer aandacht gegaan naar de gezondheid van de consument. De link tussen voedselproductie en gezondheid is dus steeds hechter geworden5. Dit zorgde ervoor dat de media steeds meer gingen praten over voedselkwaliteit en biologische landbouw.
Voor boeren is dit echter niet eenvoudig te realiseren, gezien de krappe marges in hun sector. De landbouwsector de afgelopen jaren heeft al veel initiatieven genomen. De vervanging van kunstmest door organische mest is hier een goed voorbeeld van. Ook het hergebruiken van reststromen past in de huidige Europese landbouwvisie.
Door toch nog voortdurend kritiek te leveren op hun gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en dierenwelzijn, is het wel degelijk het hart van onze landbouwsystemen dat het doelwit is. Vandaar de verontwaardigde reacties, die zich vertaalde in hevige protesten.
A. Positieve communicatiecampagne
Schendingen van de dierenrechten kunnen niet door de beugel, maar landbouwbedrijven leveren hier voldoende inspanningen. Helaas gaan deze inspanningen verloren door de beelden in de media6. Denk bijvoorbeeld aan de jaarlijkse kerstcampagne van GAIA rond foiegras. Bart Dochy pleit dus voor een positieve imagocampagne, in samenwerking met het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing. Die campagne moet de inspanningen die de sector levert meer in de kijker zetten. Daarnaast moeten Ngo’s, belangengroepen en de sector in dialoog gaan[8]. Het gaat erom de aard van de boodschappen opnieuw te definiëren.
B. Gegevensbescherming voor de landbouwers
Vervolgens dringt Dochy ook aan op een betere gegevens- en privacybescherming van landbouwers om agribashing te vermijden. Want de verspreide beelden die tegenwoordig in de media komen, geven de realiteit niet of slechts gedeeltelijk weer [5][6]. Daarom moet de vrijheid om beelden ongenuanceerd en zonder goedkeuring te verspreiden eindigen.
C. Dierenwelzijnswet om agribashing te stoppen
Hoewel landbouw voornamelijk een regionale bevoegdheid is, kunnen ze ook op het federale niveau enkele bijkomende maatregelen nemen. Dochy verwijst hierbij naar de Franse politie die op nationaal niveau een specifieke cel oprichtte tegen ‘agribashing’ (= plan Demeter)[6]. In België zouden de minister van Binnenlandse Zaken en Justitie een gelijkaardig actieplan kunnen opstellen die agribashing tegengaat. Hierbij moeten de ministers ook een correcte handhaving inzetten. We moeten namelijk proberen de positie van primaire producenten in de voedsel-/productketen te versterken.
[1] http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/bashen
[2]Wikipedia. Agribashing. https://www.standaard.be/cnt/dmf20201127_05006958
[3] L’OBS (22 oktober, 2019). C’est quoi « l’agribashing », contre lequel manifestent les agriculteurs ? https://www.nouvelobs.com/societe/20191022.OBS20150/c-est-quoi-l-agribashing-contre-lequel-manifestent-les-agriculteurs.html
[4] Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (22 maart, 2020). 'Franse boer ligt onder vergrootglas'. https://www.agroberichtenbuitenland.nl/actueel/nieuws/2020/03/24/franse-boer-ligt-onder-vergrootglas
[5] Landbouwleven (25 november, 2020). Parlementslid Bart Dochy is de ‘agribashing’ beu. https://www.landbouwleven.be/9563/article/2020-11-25/parlementslid-bart-dochy-de-agribashing-beu
[6] Phélan, S. (6 juli, 2020). Is ‘agri-bashing’ impacting on farmers’ motivation to farm? https://www.agriland.ie/farming-news/is-agri-bashing-impacting-on-farmers-motivation-to-farm/
[7] Renson, I. (28 november, 2020). De boer die niet vergroot, gaat dood. Waarom megastallen het Vlaamse platteland veroveren. https://www.standaard.be/cnt/dmf20201127_05006958
[8] BELGA (27 november, 2020). CD&V is kritiek op Vlaamse landbouwsector beu. https://www.knack.be/nieuws/belgie/cd-v-is-kritiek-op-vlaamse-landbouwsector-beu/article-news-1670489.html
